در مرحله اندازه گیری، از وسایل و دستگاهها و نیز روش های مختلفی استفاده میشود تا داده های لازم برای مرحله دوم به دست آید. در مرحله دوم نیز از روش های مختلفی استفاده می گردد. در تمام این روش ها، ابتدا خطاها مورد بررسی قرار گرفته و در صورت قابل قبول بودن سرشکن می شوند. نتایج کار به صورت های آنالوگ (نقشه مقاطع طولی و عرضی و…) و یا دیجیتال (جداول ، مدلهای رقومی زمین DGM یا DTM ارائه می گردد. انتخاب وسایل و روشهای مناسب تابع وسعت منطقه، دقت مطلوب و امکانات است. در زیر به تفکیک به ابزار مورد نیاز فرآیند مساحی پرداخته میشود.)
در این بخش دو نوع نقشه برداری اولیه و تفکیکی عرصه و اعیان بررسی می گردد.
تفکیک در اصطلاح حقوقی عبارت است از تقسیم مال غیر منقول به قطعات کوچکتر و مرجع تفکیک ادارت ثبت می باشند. هرگاه نسبت به ملکی از طرف مالک یا قائم مقام او تقاضای تفکیک شود، این تقاضا به اداره ثبت ارسال می گردد و در تقاضانامه باید ارزش مورد تفکیک بر اساس ارزش معاملاتی روز تعیین شود.
این اقدام با تقاضای مالک یا وکیل قانونی وی شروع می شود. به این ترتیب که مالک یا وکیل قانونی او از شهرداری تقاضای نقشه تفکیک پلاک را می کند. شهرداری پس از اخذ مدارک لازم با توجه به مقررات و ضوابط شهرداری نقشه مصوبه (موضوع ماده 101 قانون شهرداریها) را به متقاضی تسلیم و نسخه از آن را جهت تطبیق با ضوابط و مقررات ثبت و تنظیم صورت مجلس به اداره ثبت اراسل می دارد. در صورتیکه نقشه ای وجود نداشته باشد، کار تفکیک، به یک گروه نقشه برداری واگذار می گردد.
با وصول نقشه 101 به اداره ثبت و تقاضای مالک یا وکیل قانونی او که از دفاتر اسناد رسمی و در فرم مخصوص تنظیم می شود، نماینده و نقشه بردار از محل وقوع ملک بازدید به عمل می آورند و پس از تطبیق نقشه شهرداری با سند مالکیت صادره و محل ملک در صورت عدم مغایرت، گواهی عدم تجاوز به مجاورین و معابر و شوارع به وسیله نقشه بردار صورت گرفته و نماینده ثبت اقدام به تنظیم صورت مجلس تفکیکی می کند که پس از طی تشریفات اداری و پرداخت هزنیه دولتی یک نسخه از آن به دفتر اسناد رسمی متقاضی ارسال خواهد شد.
تفکیک اعیان توسط اداره ثبت یا با اسناد به گواهی پایان کار ساختمان صورت می گیرد. مالک یا وکیل قانونی او تقاضای تفکیک را که در فرم مخصوص تنظیم می شود. از طریق یکی از دفاتر اسناد رسمی به پیوست تصویر متصدی گواهی پایان کار به اداره ثبت ارائه می دهد و پس از بازدید نماینده و نقشه بردار از پلاک مورد نظر، نقشه بردار، کروکی تمام قطعات مفروزی و قسمت های مشاعی را ترسیم نموده و صورت مجلس تفکیکی که حاوی شرح مختصری از سابقه ملک و شرح قطعات مفروزی با قید مساحت و حدود و همچنین ذکر تمام مشاعات موجود در ملک است، تهیه و تنظیم می نماید که پس از طی تشریفات اداری طبق مراحل زیر، صورت مجلس تفکیکی صادر می شود.
-گواهی عدم تجاوز ملک به شوارع و حریم و املاک مجاور و گواهی عدم تعارض و امضاء صورت مجلس به وسیله ی نماینده و نقشه بردار.
-گواهی مالکیت متقاضی تفکیک به وسیله متصدی دفاتر املاک.
-گواهی عدم بازداشتی به وسیله متصدی دفتر بازداشتی.
-تطبیق و تأیید مفاد صورت مجلس با ضوابط و مقررات مربوط به وسیله رئیس ثبت یا معاون ایشان و دستور وصول هزینه قانونی تفکیک به قسمت حسابداری.
-محاسبه هزینه تفکیک و تسلیم فیش بانکی به ذینفع و ضبط یک نسخه از آن پس از پرداخت در پرونده.
-امضای صورت مجلس تفکیکی به وسیله رئیس ثبت یا معاون ایشان.
-صدور صورت مجلس تفکیکی و ارسال نسخه ی دوم به دفتر خانه متقاضی به وسیله ی متصدی امور دفتری.
در تفکیک عرصه،ملک به دو یا چند قطعه تقسیم میشود، به طوری که قطعات هیچگونه ارتباط فیزیکی و حقوقی با هم ندارند و هر یک به صورت قطعه ای مستقل تعریف خواهند شد. ولی در تفکیک آپارتمانی هر چند قطعه مفروز شده از پلاک دارای مساحت و حدود اربعه مشخص می باشد. ولی ارتباط فیزیکی قطعات با همدیگر کاملاً قطع نخواهد شد و به دلیل ارتباط فیزیکی واحدهای مورد تفکیک آثار حقوقی مشترک آنها تحت عنوان مشاعات و مشترکات به وجود نخواهد آمد و ظهور این آثار حقوقی مشترک است که توجه قانون گذار به اهمیت آن جلب شده و قانون تملک آپارتمان ها و آیین نامه اجرایی آن تدوین گردیده است.
1-فتوکپی سند مالکیت، درخواست تفکیک،کروکی موقعیت پلاک، فیش بازدید.
2-بازدید کارشناس شهرسازی و اخذ استعلام مالکیت از اداره ثبت اسناد و املاک و راه و شهرسازی.
3-تعیین گذربندی و میزان عقب نشینی لازم به وسیله کارشناس شهرسازی.
4-تهیه کروکی قطعه بندی پلاک توسط مالک.
5-بررسی گزارش شهرسازی و کروکی قطعه بندی شده توسط مسئول شهرسازی.
6-موافقت با تفکیک پلاک مورد تقاضا.
7-تنظیم پیش نویس نامه ارسالی به اداره ثبت اسناد و املاک.
8-تهیه سه نسخه کپی کروکی قطعه بندی ارائه شده توسط مالک.
9-تأیید کروکی قطعه بندی توسط کارشناس شهرسازی و تنظیم توافقنامه بر اساس اصلاحیه ماده 101 قانون شهرداریها و اخذ مجوز از شورای شهر و ارسال پرونده به کمیسیون ماده 5 راه و شهرسازی.
10-پرداخت عوارض تفکیک و نوسازی و تأیید واحد درآمد و نوسازی.
11-تشکیل پرونده در بایگانی شهرسازی و تنظیم صورتجلسه واگذاری سهم شهرداری از پلاک.
12-تأیید کروکی قطعه بندی و نامه تایپ شده برای ثبت اسناد توسط مسئول شهرسازی و معاونت شهرسازی.
13-تأیید کروکی قطعه بندی توسط شهردار.
14-دبیرخانه جهت صدور نامه ارسالی به ثبت اسناد.
از آنجا که معمولاً مرز عوارض مسطحاتی روی زمین مشخص است. میتوان با انتخاب تعداد مشخصی نقطه در روی این مرزها این عوارض را برداشت کرد،. به طور کلی این عوارض به سه دسته عوارض نقطه ای، خطی و سطحی تقسیم میشوند:
الف- عوارض نقطه ای: ساده ترین عوارض مسطحاتی از لحاظ جمع آوری عوارض نقطه ای میباشد. تیرهای برق، درختها، چاه ها و… از نوع عوارض نقطه ای هستند. هنگام جمع آوری این عوارض آنها را یک نقطه در نظر میگیریم. زیرا تصویر قائم این نقاط بر روی نقشه یک نقطه است.
ب- عوارض خطی: خطوط انتقال نیرو، جاده، خیابان و … از این نوع هستند. جمع آوری این عوارض به سادگی عوارض نقطه ای نمی باشد. در جمع آوری این نوع عوارض در صورتیکه عارضه به صورت یک خط مستقیم باشد. برداشت دو نقطه از آن کافی است ولی در حالتی که عارضه مورد نظر به شکل منحنی باشد.باید حداقل سه نقطه از آن را برداشت نمود.
ج-عوارض سطحی: تصویر عوارض سطحی مانند ساختمانها، خیابان ها و میدان ها. بر روی صفحه افقی نقشه عکس اشکال هندسی هستند که به راحتی با معلوم بودن، موقعیت تعداد محدودی نقطه. از محدوده آنها قابل ترسیم هستند، بعنوان مثال محدوده یک ساختمان یا خیابان که به ترتیب. با یک مستطیل و یا دو خط موازی نشان داده میشود با معلوم بودن سه نقطه قابل ترسیم است. هم چنین یک دایره با برداشت سه نقطه روی محیط آن قابل ترسیم است.
بنابراین هنگام برداشت عوارض سطحی از این قبیل کافی است. که طبق استاندارد به تعداد مورد نیاز از نقاط را برداشت کنیم.